Afganistan’da Taliban hükümet kurdu Taliban kabinesinde kim kimdir?

Taliban’ın ilan ettiği “Afganistan İslam Emirliği” geçici hükümetinin kabinesi içerisinde birçok üst düzey lider yer alıyor.

Mepa News Akademi ekibi, kabine içerisindeki isimlerin kim olduklarını derledi.

Afganistan İslam Emirliği Emiri: Mevlevi Hibetullah Ahundzade

1960’ta Afganistan’ın güneyinde, Kandahar ilinin Pencvay ilçesinde, Peştun olan Nurzay aşiretine mensup olarak dünyaya geldi. Diyobend geleneğine bağlı medreselerde eğitim alan Ahundzade, hadis alanında uzmanlaştı. Zamanla eğitimini ilerleten Ahundzade önce “Mevlevi” ünvanını, daha sonra ise “Şeyhul Hadis” ünvanını alacaktı.

Soyyetler Birliği işgaline karşı savaşa katıldı, 1994 sonrasında Taliban içerisinde önemli dini ve hukuki görevlerde bulundu.  Afganistan’ın en üst düzey yargı otoritelerinden olan “Afganistan İslam Emirliği Şeriat Mahkemeleri Baş Yargıçlığı” görevinde bulundu.

2015 yılında, Taliban’ın kurucu lideri Molla Muhammed Ömer’in vefatının ilan edilmesiyle, hareketin lideri olarak seçilen Molla Ahtar Muhammed Mansur’un yardımcılığı görevine geldi. Bu süreçte Taliban’ın askeri, hukuki ve sosyal olarak reforme edilmesinde, hareketin organlarının yenilenmesinde ve Taliban sisteminin kuvvetlendirilmesinde ciddi rol oynadı.

2016 yılının Mayıs ayında Molla Mansur’un ABD tarafından bir hava saldırısıyla öldürülmesinden sonra Taliban’ın lideri olarak seçildi.

Başbakan: Molla Muhammed Hasan Ahund

1954, Kandahar’ın Argandab ilçesinde dünyaya gelen bir Peştun olan Ahund, bölgede ve Pakistan içerisinde dini eğitim aldı.

Sovyetler Birliği işgaline karşı savaşa katılan Ahund, Hizb-i İslami Halis içerisinde faaliyet gösterdi. Bu yıllarda Taliban kurucusu Molla Ömer ile yakın bir arkadaşlık kurdu.

Taliban yönetimi döneminde Kandahar Valiliği, Dışişleri Bakanlığı ve Başbakan Yardımcılığı gibi önemli görevlerde bulundu. 2001 sonrasında da Taliban’ın üst düzey şurasındaki önde gelen isimlerden biriydi.

Başbakan Birinci Yardımcısı: Molla Abdulgani Birader Ahund

Taliban’ın kurucu isimleri arasında yer alan Molla Birader 1968 doğumlu. Durrani Peştunlarından olan Birader, Popalzay aşiretinin alt aşireti olan Sadozay aşiretine mensup bir aileden geliyor.

Kurucu lider Molla Muhammed Ömer’den sonra hareketin en üst düzey ismi olarak gösterilen Birader, bölgedeki Dyobend medreselerinde eğitim aldı. Sovyet-Afgan savaşına katıldı.

2001 sonrasında Pakistan içerisinde ve Afganistan’da, Molla Ömer’in talimatlarının uygulanmasında ve ABD ile NATO’ya karşı savaşın yürütülmesinde aktif rol oynadı. Taliban’ın üst düzey şurasının liderliğine kadar yükseldiği belirtildi.

2010 yılında Pakistan-ABD ortak operasyonu ile yakalanarak hapse atıldı. Taliban ile ABD arasındaki müzakereler 2018 yılının Ekim ayında başlarken, Taliban’ın talepleri arasında Molla Birader’in serbest bırakılması da vardı.

Müzakerelerin başlaması için Taliban’ın talebi kabul edildi ve yaklaşık 8 yıl Pakistan’da ABD’nin de gözetimi altında hapiste tutulan Molla Birader 25 Ekim 2018’de serbest bırakıldı

Sonraki süreçte Birader, Taliban’ın siyasi heyetinin başına getirildi.

Başbakan İkinci Yardımcısı: Molla Abdusselam Hanefi

Mevlevi Abdusselam Hanefi, ülkenin kuzeyindeki Faryab ilinde dünyaya geldi.

Özbek asıllı olan Hanefi, diğer Türk topluluklarına ve onların dillerine de hakim olan bir isim. Hanefi’nin Özbekçe, Peştuca, İngilizce, Farsça, Arapça, Urduca, Kırgızca, Türkmence ve Türkçe bildiği ifade ediliyor.

Taliban’ın 1996-2001 yılları arasındaki iktidarı boyunca Ferah İli Eğitim Müdürlüğü, Eğitim Bakanlığı, Cevzcan Valiliği görevlerinde bulundu. İslami ilimlerde ve kültür dallarında uzmanlaştı.

Yine Taliban iktidarı döneminde Eğitim Bakan yardımcısı olarak da görev yaptı.

Taliban kurulduğu yıllarda ülkenin kuzeyindeki Faryab’da bir öğretmen olan Hanefi, bu dönemde Taliban’a katıldı.

Hanefi yaklaşık 20 yıldır Siyasi Ofis içerisinde ve liderlik konseyinde bulunuyordu. Kendisi ayrıca Siyasi Ofis’in lider yardımcılığı görevini de yürüttü.

Savunma Bakanı: Mevlevi Muhammed Yakub Mücahid

Taliban’ın kurucu lideri Molla Muhammed Ömer Mücahid’in en büyük oğlu olan Yakub Mücahid’in 1990 doğumlu olduğu tahmin ediliyor.

Savaşın devam ettiği yıllarda da diyobend medreselerinde eğitim gören Yakub, 2001’deki işgalin ardındaki süreçte Taliban saflarına dahil oldu.

Dini eğitiminde ilerledikten sonra fiilen savaşa katıldı ve yükseldi. 2016 yılında, Taliban’ın güney bölgesinden sorumlu askeri lider haline geldi. Son yıllarda özellikle Taliban’ın askeri kanadında etkin bir isim olarak göze çarpıyor.

İçişleri Bakanı: Molla Siraceddin Hakkani

Siraceddin Hakkani, Taliban’ın ünlü komutanlarından Mevlevi Celaleddin Hakkani’nin oğlu olarak 1970’li yılların ortasında Afganistan’ın doğusunda dünyaya geldi.

Taliban içerisinde 90’lı yılların sonunda da askeri olarak faaliyet gösteren Siraceddin, özellikle 2001 yılı sonrasında ABD güçlerine karşı birçok şiddetli saldırıda yer aldı. Planlayıcı olarak, komutan olarak ve diğer kademelerde ABD güçlerine ağır kayıplar verdiren birçok saldırının parçası oldu.

ABD tarafından başına 10 milyon dolar ödül konuldu. 4 kardeşi ABD’nin gerçekleştirdiği hava saldırılarında öldürüldü. Tüm Hakkani ailesi gibi o da ABD’nin hedefindeydi. Afganistan-Pakistan sınırının her iki yanında da önemli saldırılara dahil oldu, El Kaide ile de yakın ilişkiler kurduğu ifade edildi.

Siraceddin, 2016 yılında Taliban’ın lider yardımcılığı görevine getirildi.

İçişleri Bakan Yardımcısı: Mevlevi Nur Celal

Afganistan’ın doğusundan bir Peştun olan Nur Celal, 1990’lı yıllarda Taliban’ın Kunar ili yetkililerinden biriydi. İleri düzeyde dini eğitim gördü.

2010 yılı ve sonrasında Nangarhar Valiliği ve Askeri Sorumluğu görevini yürüttü. Aynı zamanda eski bir istihbarat görevlisiydi.

İçişleri Bakanlığı Uyuşturucuyla Mücadeleden Sorumlu Bakan Yardımcısı: Molla Abdulhak

Geçmiş dönemde Herat ilinin Taliban yetkililerinden olan ve üst düzey dini eğitim gören Molla Abdulhak Ahund, Taliban’ın Sağlık İşleri Komisyonu Başkanlığı görevini de yürüttü.

Dışişleri Bakanı: Mevlevi Emirhan Muttaki

1968 Paktiya doğumlu olan Muttaki Taliban iktidarı döneminde Enformasyon ve Kültür Bakanlığı görevinde bulundu.

Taliban’ın medya yapılanmasında önemli bir rol aldığı bilinen Muttaki, hareketin siyasi heyetinin de önde gelen isimlerinden biriydi.

Dışişleri Bakan Yardımcısı: Şir Muhammed Abbas Stanikzay

1963 doğumlu Stanikzay, 70’li yıllarda Hindistan’da askeri eğitim gördü. Sovyet-Afgan savaşında etkin bir rol oynayan Stanikzay hareketin içinde medrese kökenli olmayan nadir isimlerden.

Taliban yönetiminde Dışişleri ve Sağlık Bakanlığı yardımcılığı yapan Stanikzay’in 5 dil bildiği ifade ediliyor. Stanikzay 2015-2019 yılları arasında Taliban’ın Siyasi Ofis Şefi olarak görev yaptı. 2019 sonrasında Siyasi Ofis’in yardımcılığını yürüttü.

Maliye Bakanı: Molla Hidayetullah Bedri

1972 yılında Kandahar’da doğan Bedri, bölgedeki medreselerde eğitim gördü.

Uzun yıllar Taliban’ın zekat ve vergi birimlerinde görev aldı. Aynı zamanda Molla Ömer’in mali yardımcılığını yaptı.

2001 sonrasında da üst düzey görevlerde bulunurken, 2013 yılında Taliban’ın Maliye Komisyonu’nun başına getirildi. Taliban’ın üst düzey şura heyetinde bulundu.

Eğitim Bakanı: Mevlevi Nurullah Munir

Bölgedeki İslami Diyobend medreselerinde üst düzey eğitim gördü.

Taliban’ın üst düzey hukuki ve fıkhi pozisyonlarında görev yapan Munir hakkında ayrıntılı bir bilgi bulunmuyor.

Enformasyon ve Kültür İşleri Bakanı: Molla Hayrullah Hayrhva

1967 doğumlu Taliban Hareketi mensubu Hayrhva eski bir Guantanamo mahkumu. Taliban iktidarında Hükümet Sözcülüğü, İçişleri Bakanlığı, Kabil ile Herat Valiliği ve Mezar-ı Şerif Askeri Komutanlığı yapan Hayrhva Hakkaniye Medresesi’nde eğitim aldı.

Taliban’ın kurucu isimlerinden biri olduğu ifade edilen Hayrhva, Sovyet-Afgan savaşında bulundu. Hayrullah Hayrhva’nın El Kaide lideri Eymen ez Zevahiri ile ilişkili bir isim olduğu belirtiliyor.

Pakistan tarafından yakalanıp ABD’ye teslim edildikten sonra 12 yıl Guantanamo’da kalan Hayrhva esir takası sonucu serbest kaldı. Taliban Siyasi Ofisi içerisinde liderlik görevinde bulundu.

Enformasyon Kültür İşleri Bakan Yardımcısı: Zebihullah Mücahid

Zebihullah Mücahid, Taliban içerisinde kimliği en çok gizlenen isimler arasında. Zira Mücahid’in güvenliğinin sürekli bir tehdit altında olduğu ifade ediliyor ve ABD tarafından aranıyordu.

Önceki sözcüler, bağlantıları sebebiyle sıkı bir şekilde aranmış, yakalandıktan sonra ciddi işkenceler görmüş ve diğer Taliban liderlerine dair bilgilerin elde edilmesi için zorlanmışlardı.

15 yılı aşkın süredir Taliban sözcüsü olan Mücahid, yüzünü ilk kez Taliban Kabil’i ele geçirdikten sonra gösterdi.

Mücahid hakkında, yalnızca Diyobend medreseleridne üst düzey eğitim aldığı biliniyor.

Ekonomi Bakanı: Kari Din Muhammed Hanif

Tacik asıllı olan Hanif 1955 doğumlu. Taliban adına Tokyo gibi Uluslararası konferanslara iştirak eden Hanif, Badahşan asıllı ve hareketin üst düzey Tacik isimlerinden.

Taliban iktidarında Planlama Bakanlığı ile Yüksek Eğitim Bakanlığı görevinde bulunan Hanif bir süredir hareketin siyasi heyetinde yer aldı. Taliban Siyasi Ofisi’nin Türkiye ve Rusya Federasyonu Bölümü Başkanı oldu.

Hac ve Vakıflar Bakanı: Mevlevi Nur Muhammed Sakıp

1958 yılında Kabil’in Bagrami ilçesinde Peştun bir ailede dünyaya geldi.

Diyobend medreselerinde eğitim gören Sakıp, Taliban iktidarında Yüksek Yargı Hakimliği görevinde bulundu.

İlerleyen yıllarda Taliban’ın fetva merkezi olan “Daru’l İfta”da ve fıkıh meclisinde görev yapan Sakıp, Taliban içinde birçok din adamının, fıkıhçının yetişmesinde rol oynadı. Sakıp, “Kadılık yapanlar, gerekirse rüşvet yerine taş toprak yemeli.” ifadesiyle bilinen bir isimdi.

Adalet Bakanı: Mevlevi Abdulhakim Şer’i (Hakkani)

1967 yılında Kandahar’da dünyaya gelen isim, diyobend medreslerinde eğitim gördü. Eğitimini ileri derecelere taşıyan Hakkani, hadis alanında uzmanlaşarak “Şeyhu’l Hadis” ünvanını aldı.

Taliban kadrolarında önde gelen dini liderler arasında olan Hakkani birçok öğrenci yetiştirdi. Hareketin dini altyapısında ciddi etkinlik gösterdi.

Taliban mahkemelerinde liderlik eden Hakkani, Genel Mahkeme Kadılığı ve Adalet Bakanlığı görevlerini yürüttü. Halen Taliban içerisinde en üst düzey İslami yetkililerden biri arasında yer alıyor.

Taliban’ın fetva kurulu olan Daru’l İfta’da da yöneticilik yapan ve fıkıh konusunda uzman olan Hakkani, İslam’da adalet ve İslam fıkhı konusunda, kitaplar yazdı.

Hakkani’nin yazdığı kitaplardan birinin adı da “Zadu’l Muhtac fi Tahkik el Minhac”.

Ayrıca İslam’da fıkıh, adalet ve yargı sisteminin tarihi ile ilgili yayınlanmış eserleri de bulunuyor.

Sınırlar ve Kabileler Bakanı: Molla Nurullah Nuri

1958 veya 1967 doğumlu olduğu tahmin edilen Molla Nurullah Nuri, Guantanamo mahkumiyeti yaşamış bir başka Taliban yöneticisi.

Geçmiş Taliban iktidarı döneminde Belh, Lagman ve Baglan illeri valiliği yapan Nurullah Nuri kuzey bölgesinin genel yöneticiliğini de yürüttü.

Yaklaşık 12 yıl Guantanamo’da kalan Nuri serbest kaldıktan sonra siyasi heyete dahil edildi.

Kırsal Kalkınma Bakanı: Molla Muhammed Yunus Ahundzade

Geçmiş dönemde Taliban’ın Zabul vilayeti valiliğini yapan ve Diyobend medreslerinde üst düzey dini eğitim gören Ahundzade hakkında detaylı bir bilgi bulunmuyor.

Davet ve İrşad, İyiliği Emredip Kötülükten Sakındırma Bakanı: Şeyh Muhammed Halid el Hanefi

Bölgedeki Diyobend medreslerinde üst düzey bir dini eğitim gördü.

Uzun süre Taliban’ın Davet ve İrşad Komisyonu Yardımcılığı görevinde bulunan bu isim hakkında detaylı bilgi bulunmuyor.

Bayındırlık Bakanı: Molla Abulmennan Ömeri

Uruzgan asıllı bir Peştun olan Ömeri, Taliban’ın kurucu lideri Molla Ömer’in kardeşi.

Taliban’ın üst düzey liderlik konseyinin üyesi olan Ömeri, ABD ile müzakerelerde de yer aldı.

Ömeri, Taliban’ın “Sivil Kayıpların Önlenmesi” komisyonuna uzun süre liderlik etti.

Maden ve Petrol Bakanı: Molla Muhammed İsa Ahund

Taliban’ın önemli isimleri arasında yer alan Muhammed İsa Ahund, hareketin Paktika valiliği ve Kandahar ilinde askeri komutanlık gibi görevlerde bulundu.

Kandaharlı bir Peştun olan Ahund, 1996-2001 döneminde de Madencilik ve Sanayi Bakanı olarak görev yaptı.

Su ve Elektrik Bakanı: Molla Abdullatif Mansur

1968 doğumlu Mansur, Afganistan’ın doğusundaki Paktiya ilinden bir Peştun.

Afganistan’a yönelik ABD müdahalesi öncesinde ve sonrasında önemli bir askeri figür olan Mansur, Taliban iktidarında Tarım Bakanlığı, Nangarhar Valiliği gibi görevlerde bulundu.

Mansur, askeri uzmanlığının yanı sıra Taliban’ın siyasi heyetinde de bir süredir görev yapıyordu.

Havacılık Bakanı: Hamidullah Ahundzade

Üst düzey dini eğitim gören Ahundzade’nin ailesinin de önde gelen bir dini aile olduğu biliniyor.

Taliban’ın istihbarat lideri olduğu da iddia edilen Ahundzade hakkında detaylı bir bilgi mevcut değil.

Yüksek Öğrenim Bakanı: Abdulbaki Hakkani

Abdulbaki Hakkani, 1961 yılında Nangarhar ilinde dünyaya geldi.

Taliban’ın ilk iktidar olduğu dönemde Host ve Paktika valiliği, Enformasyon ve Kültür Bakan Yardımcılığı gibi görevlerde bulundu.

Aynı zamanda Dışişleri Bakanlığı bünyesinde de önemli görevlerde yer aldı.

Hakkani 2003, 2009 ve 2012 yıllarında Avrupa Birliği tarafından çeşitli maddi yaptırımlara çarptırıldı.

Haberleşme ve Teknoloji Bakanı: Necibullah Hakkani

1971 yılında Kunar’da doğan Hakkani, 1996-2001 dönemindeki Taliban iktidarında Maliye Bakanlığı görevinde bulundu.

BM’nin mali yaptırımlara çarptırdığı Hakkani, 2001 sonrasında Taliban’ın Lagman vilayeti valiliği görevinde de bulundu.

Muhacirler Bakanı: Halilurrahman Hakkani

1966 yılında ülkenin doğusundaki Paktiya ilinde doğan Hakkani, ünlü Taliban komutanı Celaleddin Hakkani’nin kardeşi.

Bölgedeki diyobend medreselerinde eğitim gören Hakkani, Sovyetler Birliği ve sonrasında ABD işgali ile başlayan savaşlara katıldı. Hakkani grubu içinde ABD’ye yönelik birçok önemli saldırının planlayıcısı olmakla suçlandı.

ABD, Hakkani’yi 2011 yılında “terörist” ilan ederek başına 5 milyon dolar ödül koydu.

İstihbarat Başkanı: Abdulhak Vasık

1971 doğumlu olan Vasık eski bir Guantanamo mahkumu. Taliban iktidarı dönemimde İstihbarat Bakan Yardımcılığı görevi yürüten Vasık’ın Afganistan’daki El Kaide yapılanması ile yakın ilişki içinde olduğu ifade ediliyor.

Yaklaşık 12 yıllık Guantanamo mahkumiyetinin ardından serbest kalan isim kısa bir süre sonra siyasi heyete dahil edildi.